Gebiedende wijs of hele werkwoord als buttontekst?

Het knagende ongemak dat schrijvers en interactie-ontwerpers voelen als ze webpagina’s en apps ontwikkelen: zet ik het hele werkwoord op de button of een gebiedende wijs? We kunnen toch niet zomaar wat doen, we moeten toch zeker een regel hebben? Nee hoor, dat hoeft helemaal niet.

Schrijven we op onze knoppen:

Annuleer

of

Annuleren

?

In het Engels zijn de gebiedende wijs en het hele werkwoord niet van elkaar te onderscheiden. De gebiedende wijs van bijvoorbeeld ‘Cancel’ of ‘Save’ is identiek aan het hele werkwoord.

Ondanks deze ‘ambiguïteit’ zitten Engelstalige gebruikers niet bepaald met de handen in het haar. Ze appen vrolijk door, alsof het wereldschokkende probleem niet eens bestaat. Anderzijds hoor je Nederlandse gebruikers zelden klagen dat de vormen door elkaar gebruikt worden. Het valt kennelijk niet of nauwelijks op. Het lijkt erop dat de grammaticale vorm ‘transparant’ wordt en de overduidelijke betekenis niet in de weg staat.

We hebben hier dus te maken met een luxeprobleem voor schrijvers van Nederlandstalige ‘microcopy’ (de extreem korte tekstjes die de interactie van een applicatie vloeiend moeten laten verlopen). Laat dit nu precies de doelgroep zijn van dit artikel!

Alles door elkaar

Een korte inventarisatie leert dat de apps die in omloop zijn alle vormen door elkaar gebruiken, soms zelfs op hetzelfde scherm. In mijn mobiele Facebook-app worden de gebiedende wijs en het hele werkwoord bijvoorbeeld niet consequent gebruikt (zie beneden).

Deze eigenschap van Nederlandse werkwoorden betekent een extra complicatie en een extra paragraaf in de schrijfrichtlijnen (zucht) van websites. Toch kunnen developers en copywriters het probleem ook zien als een kans. Een grammaticale vrijheid kan het gebruiksgemak van een interactie namelijk dienen, zoals ik zal laten zien.

Even ter opfrissing, een korte uitleg over het verschil tussen het hele werkwoord en de gebiedende wijs. Het hele werkwoord heet ook wel de infinitief. Het is dus de ‘tijdloze’ vorm, niet gebonden aan een tijd of persoon. Een gebiedende wijs is een bevel in de tegenwoordige tijd: voer deze actie nu uit.

Aangezien het in apps toch gaat om het hier en nu van een handeling, ligt de gebiedende wijs voor de hand: Annuleer, Plaats reactie, Lees verder.

Altijd gebiedende wijs?

Het voorgaande doet dus een eenvoudige oplossing vermoeden: gebruik overal de gebiedende wijs.

Ga verder

Ga terug

Bewaar

Er zijn een paar problemen met deze keuze:

1. Een hele lijst met gebiedende-wijs-buttons voelt op den duur alsof je bij een bootcamp bent in plaats van op de bank met je iPad.
2. De gebiedende wijs valt soms uiteen in twee woorddelen, wat minder lekker leest: ‘Sla document op’ is onduidelijker en minder fraai dan ‘Document opslaan’.
   

Altijd het hele werkwoord dus?

Bij consequent gebruik van het hele werkwoord vermijd je het probleem van gesplitste werkwoorden en het gevoel dat je voortdurend commando’s aan het ontvangen of uitdelen bent. Maar het probleem met het hele werkwoord is dat het wel erg ‘tijdloos’ is:

Opslaan

Lezen

Annuleren

Het komt wat dromerig over, nietwaar? Soms wil je toch echt graag een commando geven: Ga naar winkelmandje, Bestel, Bewaar, Verlaat pagina!

Websitebouwers streven naar ‘conversie’, net als gebruikers, die van hun kant iets gedaan willen krijgen van de applicatie. In dit proces mag zo af en toe best een commando uitgedeeld worden.

Een paar niet-zaligmakende vuistregels

Ik denk dat het gebruik van het hele werkwoord of de gebiedende wijs een kwestie van smaak is, van gevoel. Er zijn wel vuistregels, denk ik. Een vuistregel die ik wil voorstellen:

Gebruik de gebiedende wijs als een handeling een laatste stap in een reeks is. Gebruik het hele werkwoord als de handeling een tussenstap is.

Stel, je wilt een blogbericht bewerken. Je hebt de bewerking dus nog niet gedaan. De knop die dat werk moet inleiden, zou ik noemen:

Bewerken

Heb je je blogbericht bewerkt, en is deze klaar om het levenslicht te zien, dan zou ik die knop kordaat noemen:

Plaats bericht

Nog een vuistregel:

Als een handeling van een andere orde is, gebruik dan een andere werkwoordsvorm.

Stel, je hebt een aantal handelingen waaruit je kan kiezen:

Blog bewerken

Afbeelding wijzigen

Instellingen beheren

En onder dit lijstje staat de optie om deze stap te annuleren. Die actie is van een andere orde. Het voelt daarom juist om hiervoor een andere werkwoordsvorm te gebruiken:

Annuleer

Dit zijn maar een paar gedachten. De manier waarop taal gebruikt wordt in de wereld, en in applicaties, is oneindig ingewikkeld en volgens mij niet tot in detail in regels te vatten.

Dit artikel op Frankwatching

Voor Frankwatching schreef ik een iets aangepaste versie van dit artikel, dat ruim 350 geliked en ge-shared werd: Buttonteksten: gebiedende wijs of hele werkwoord.